18ο (και τελευταίο) Κεφάλαιο: “ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητες: επούλωση τραυμάτων, ανθεκτικότητα και η εγκαθίδρυση της αγάπης”
Συγγραφέας: Άννα Αποστολέλλη, εκπαιδευόμενη στην ψυχολογική προσέγγιση του Processwork, μέλος της γυναικείας κολεκτίβας Beaver. Εκφράζεται καλλιτεχνικά ως Πρόκνη, μέσω performance, ποίησης και video art. Έχει συνεπιμεληθεί τον τόμο Σώμα, Φύλο, Σεξουαλικότητα ΛΟΑΤΚ+ πολιτικές στην Ελλάδα με την Αλεξάνδρα Χαλκιά.
Σήμερα παρουσιάζουμε το τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου μας («Συμπερίληψη και Ανθεκτικότητα: Βασικές Αρχές στη Συμβουλευτική και την Ψυχοθεραπεία για ζητήματα Σεξουαλικού Προσανατολισμού, Ταυτότητας, Έκφρασης και Χαρακτηριστικών Φύλου», εκ. Gutenberg, Επιμέλεια Παπαθανασίου-Χρηστίδη).
Το κεφάλαιο αυτό ανήκει στο τελευταίο μέρος του βιβλίου που έχει γενικό τίτλο «ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα και πολιτικές ανθεκτικότητας». Με τα κεφάλαια αυτού του μέρους αποπειραθήκαμε να αναδείξουμε τη σύνδεση της ψυχικής ανθεκτικότητας με τις πολιτικές και κοινοτικές διεργασίας μιας μειονότητας -τα συλλογικά τραύματα, την αόρατη ιστορία και τις διεκδικήσεις της. Στεκόμαστε ισχυρά για το επιχείρημα ότι καμιά προσέγγιση ενδυνάμωσης και υπηρεσιών (ψυχικής) υγείας δεν μπορεί να είναι ουσιαστικά συμπεριληπτική και αποτελεσματική, αν δεν έχει βάση στην συλλογική γνώση της ιστορίας της κοινότητας που αφορά και δεν παίρνει θέση στην διεκδίκηση των δικαιωμάτων της.
…………………………………………………………………..
«Και έπειτα, επιμένοντας, ψάχνοντας στα τυφλά, βρήκα κι άλλους σαν κι εμένα. Αυτές κι αυτούς που κατάφεραν ν’ ακούσουν την επιθυμία στο αίμα τους.» (Jet Moon, 2013: 144)
To κεφάλαιο αυτό θεωρήσαμε ότι ήταν το ιδανικότερο για να κλείσει τον συλλογικό μας τόμο. Αναδεικνύει με έναν τρυφερό, όσο και ρεαλιστικό τρόπο, την δύναμη της κοινότητας, την ανάγκη για τα άτομα που βιώνουν περιθωριοποίηση να χωρούν κάπου ολόκληρα.
Η συγγραφέας λέει:
«Οι χώροι των κοινοτήτων είναι οι χώροι που η σεξουαλική επιθυμία πέρα της καταναγκαστικής ετεροφυλοφιλίας και η έκφραση φύλου έχουν την ελευθερία να υπάρξουν, να εκφραστούν και να γιορταστούν. Αυτός είναι ένας από τους λόγους που οι κοινότητες είναι σημαντικές για τις κοινωνικά περιθωριοποιημένες ομάδες. Είναι τόποι αποδοχής και ελευθερίας.”
(…)
“Περιθωριοποιημένες κοινωνικά ομάδες – στο βάθος της ιστορίας – αναπτύσσουν κοινότητες, μέσα στις οποίες βιώνουν κομμάτι της ζωής τους και της κοινωνικότητας τους. Οι κοινότητες αποτελούν στρατηγικές επιβίωσης, πλατφόρμες διεκδίκησης, πλαίσια κοινωνικής ένταξης, τόπους ελευθερίας έκφρασης και πειραματισμού, περιβάλλοντα αποδοχής και εορτασμού των χαρακτηριστικών που κοινωνικά υφίστανται υποτίμηση. Οι κοινότητες δηλαδή έρχονται να δημιουργήσουν χώρο – εκεί που δεν υπάρχει. Ή καλύτερα εκεί που το υπάρχον κοινωνικό πλαίσιο είναι ασφυκτικό για κάποιες εμπειρίες ζωής, για κάποιες κοινωνικές ομάδες.
Στην Αθήνα των αρχών της δεκαετίας του 1980 κυκλοφόρησε το πρώτο λεσβιακό περιοδικό στα ελληνικά. Εκδόθηκε από την Αυτόνομη Ομάδα Ομοφυλόφιλων Γυναικών. Στο δεύτερο τεύχος του οποίου διαβάζουμε:
“έτσι όχι μόνο έχουμε το φόβο ότι θα μας πουν ανώμαλες, πιθανό θα μας εξοντώσουν, όχι μόνο έχουμε το φόβο ότι περάσαμε το ποτάμι και για μας ο γυρισμός στην πίσω όχθη είναι πια αδύνατος, έχουμε και τον πρόσθετο φόβο ότι μπροστά μας το τοπίο είναι άγνωστο, δεν ξέρουμε τι μας περιμένει.” (Λάβρυς, 1982: 5)
Κλείνοντας τον συλλογικό μας τόμο με αυτό το κεφάλαιο, ίσως προσπαθούμε να κάνουμε μια υπενθύμιση:
Σε συναδέλφους μας, σε επαγγελματίες ψυχικής υγείας/ψυχοκοινωνικής στήριξης, να μην ξεχνούν ότι η επούλωση, η αποδοχή και η διεκδίκηση της ευτυχίας για τα μέλη μιας μειονότητας, χρειάζεται πάντα την συλλογική συνάντηση, το αίσθημα κοινότητας -με όποιον τρόπο κάθε άτομο το διερευνά.
Στα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, στα θεραπευόμενά μας, στις οργανώσεις και συλλογικότητες της κοινότητας, ότι δεν είναι μόνα. Οι εμπειρίες τους είναι κοινές με πολλών άλλων ανθρώπων -ψάχνοντας τους εαυτούς-ές-ά τους, θα καταφέρουν να συναντηθούν και με τους άλλους-ες-α.
Αυτές οι γραμμές γράφονται ενώ έχει ξεκινήσει ένα πρώτο ρεύμα του ελληνικού #Metoo. Μετά την Σοφία Μπεκατώρου, κι άλλες αθλήτριες, και μετά κι άλλες γυναίκες και θηλυκότητες, αποκαλύπτουν και μοιράζονται τις δικές τους εμπειρίες σεξουαλικής παρενόχλησης ή/και βιασμού. Μια νέα κοινότητα αρχίζει να διαμορφώνεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όσων νιώθουν έτοιμες να μοιραστούν την εμπειρία τους. Τις ακούμε προσεκτικά και είμαστε εδώ.
Σε όλες εκείνες, αφιερώνουμε το παρακάτω απόσπασμα του κεφαλαίου, με ευγνωμοσύνη και αλληλεγγύη.
«Όταν θεραπεύουμε το τραύμα μας, ατομικά και συλλογικά, δεν θεραπεύουμε απλώς τα σώματά μας. Αρνούμενοι(-ες-α) να διαιωνίσουμε το τραύμα που κληρονομήσαμε, βοηθάμε να θεραπευτεί ο κόσμος.»
(Menakem, 2017: 83)
*Περιγραφή εικόνας: Εξώφυλλο του περιοδικού “Η ΛΑΒΡΥΣ” ~ “ΛΕΣΒΙΑΚΟΣ ΛΟΓΟΣ” ~ ΤΕΥΧΟΣ 3 (δεκαετία του 1980). Βαθύ κόκκινο-κεραμιδί χρώμα στο φόντο και στο κέντρο ένα μπεζ πλαίσιο με το παρακάτω κείμενο σε μαύρα γράμματα: “Η λεσβία έχοντας τη γυναίκα στο κέντρο του σύμπαντός της αποδεσμεύεται. Μένει ελεύθερη να βρεί τα πραγματικό της πρόσωπο, τον πραγματικό της εαυτό, ν’ ανακαλύψει τον κόσμο γύρω της και να τον ξαναφτιάξει απ΄ την αρχή. Η λεσβία προσπαθεί να φέρει στο φώς τις πραγματικές αιτίες καταπίεσης όλων των γυναικών ξεσκεπάζοντας μια ολόκληρη ιστορία γυναικείας ξωής και δημιουργίας, τόσο καλά διαστρεβλώμενης από τους άντρες: να δημιουργήσει ένα κόσμο ισότιμο, ελεύθερο, χωρίς κοινωνικές, ταξικές, φυλετικές, ή ό,τι άλλο, διακρίσεις, που θ’ αφήνει ελεύθερα τα γυναικεία συναισθήματα να εκφραστούν, γιατί πολύ απλά ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΕΙΝΑΙ ΘΗΛΥΚΟ.” Α.Ο.Ο.Γ. – ΑΥΤΟΝΟΜΗ ΟΜΑΔΑ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ. Kάτω δεξιά αναγράφεται η τιμή του τεύχους, 120 ΔΡΧ.