16ο Κεφάλαιο: “Η επιθυμία δεν αστυνομεύεται”: η εμπειρία της αστυνομικής βίας και της κοινότητας στους ομοφυλόφιλους άντρες και τις τρανς γυναίκες της δεκαετίας του 1980.
(t/w: Περιγραφή αστυνομικής βίας)
Συγγραφέας: Θεοδόσης Γκελτής, Υπ. Διδάκτορας Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου
Συνεχίζουμε σταθερά τις Δευτεριάτικες παρουσιάσεις των κεφαλαίων του βιβλίου μας («Συμπερίληψη και Ανθεκτικότητα: Βασικές Αρχές στη Συμβουλευτική και την Ψυχοθεραπεία για ζητήματα Σεξουαλικού Προσανατολισμού, Ταυτότητας, Έκφρασης και Χαρακτηριστικών Φύλου», εκ. Gutenberg, Επιμέλεια Παπαθανασίου-Χρηστίδη).
Έχουμε μπει ήδη στα κεφάλαια που ανήκουν στο τελευταίο μέρος του βιβλίου, με γενικό τίτλο «ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα και πολιτικές ανθεκτικότητας». Με τα κεφάλαια αυτά αποπειραθήκαμε να αναδείξουμε τη σύνδεση της ψυχικής ανθεκτικότητας με τις πολιτικές και κοινοτικές διεργασίας μιας μειονότητας -τα συλλογικά τραύματα, την αόρατη ιστορία και τις διεκδικήσεις της. Στεκόμαστε ισχυρά για το επιχείρημα ότι καμιά προσέγγιση ενδυνάμωσης και υπηρεσιών (ψυχικής) υγείας δεν μπορεί να είναι ουσιαστικά συμπεριληπτική και αποτελεσματική, αν δεν έχει βάση στην συλλογική γνώση της ιστορίας της κοινότητας που αφορά και δεν παίρνει θέση στην διεκδίκηση των δικαιωμάτων της. Σε αυτό το πλαίσιο θεωρούμε πολύτιμα για τον τόμο μας τα τελευταία αυτά κεφάλαια.
Όπως αναφέρει ο συγγραφέας του παρόντος, «στόχος αυτού του κεφαλαίου είναι να αναδείξει ορισμένες όψεις των εμπειριών ομοφυλόφιλων αντρών και τρανς γυναικών στις δεκαετίες του 1970 και 1980 (σ.σ. επιμελητριών: στο βιβλίο γίνεται χρήση ασφαλούς γλώσσας με τις πιο σύγχρονες ορολογίες, αλλά όπου προκύπτει από την προφορική ιστορία μπορεί να χρησιμοποιούνται όροι της εποχής, π.χ. τραβεστί, που πλέον αποφεύγονται).
Με έναυσμα αφηγήσεις ζωής ανθρώπων που ενεπλάκησαν, σε ένα βαθμό, στο νεοφυές κίνημα για την «απελευθέρωση των ομοφυλόφιλων» θα σκιαγραφηθεί η αστυνομική βία, ως η πιο ανάγλυφη απειλή που αντιμετώπιζαν. Θα ακολουθήσει η υπογράμμιση της σημασίας των κοινοτικών δικτύων ως προστατευτικού παράγοντα για τους ομοφυλόφιλους και τις τρανς γυναίκες, αλλά και ως σημαντικού πόρου από τον οποίο άντλησαν για τη θετική νοηματοδότηση των σεξουαλικών τους εμπειριών και της ταυτότητας / έκφρασης φύλου τους.»
Χρησιμοποιώντας αφηγήσεις προφορικής ιστορίες μας μεταφέρει σκηνές από τις δεκαετίες του ’70 και του ’80 στην Ελλάδα: η αστυνομική βία και οι επιχειρήσεις «Αρετή», τα μπαρ της κοινότητας ως ασφαλείς τόποι για φλερτ και συνεύρεση και ταυτόχρονα σημεία εφόδου της αστυνομίας, οι πρώτες συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας με πρωτοστάτριες τρανς γυναίκες σεξεργάτριες, η ακούσια νοσηλεία, στο Αιγινήτειο, της γνωστής Αλόμα.
Οι περιγραφές της βίας εκ μέρους της Αστυνομίας ανεξάντλητες:
«Στο μεταξύ έφτασαν και άλλοι πέντε. Σχημάτισαν κλοιό γύρω μου. Ήταν βλοσυροί, αμίλητοι, δεν αστειεύονταν καθόλου. Κατάλαβα πως κινδυνεύω(…). Με χτυπούν από όλες τις μεριές όπου να ‘ναι -κλωτσιές, μπουνιές, τράβηγμα μαλλιών. “Θα πεθάνεις παλιοπούστη (…)”. Με χτυπούσαν με τόσο μίσος που προς στιγμήν νόμιζα ότι θα με μαχαίρωναν κιόλας (…)”. Δεν μπορούσα να αναπνεύσω ούτε να σταθώ όρθιος (…). Με σκοτώνουν, σκέφτηκα.» (ΑΜΦΙ, τεύχος 12-13, Αθήνα 1982, σελ. 63).
Ποια φαίνεται να ήταν κάποιου είδους προστασία μέσα σε όλη αυτή τη βία; Την απάντηση δίνει μια μαρτυρία λεσβίας ακτιβίστριας στην συνομιλία της με τον συγγραφέα (αυτούσιο το απόσπασμα):
«Η Ειρήνη αναστοχάζεται, με μια κριτική διάθεση, πάνω στην ψυχική λειτουργία που ασκούσε το φευγαλέο έστω πέρασμα από τις ακτιβιστικές κοινότητες. Η κοινωνικοποίηση στις ομάδες αυτές δεν παρήγαγε μια δέσμευση στην ταυτότητα του ακτιβιστή, αλλά διαδραμάτιζε μεγάλο ρόλο στην προσωπική ανάπτυξη και ενδυνάμωση. «Αν ήταν πιτσιρίκι, μικρό δηλαδή σε ηλικία, θα έκανε ένα πέρασμα (σ.σ. από τις ακτιβιστικές ομάδες.) Έπαιρνε αυτό που ήθελε, για να θωρακιστεί το ίδιο σαν άνθρωπος και να αντιμετωπίσει μετά την οικογένειά του (πρώτα από όλα) ή τον κόσμο στο σχολείο (…). Μετά ή θα άρχιζε να σπουδάζει στο εξωτερικό, που το χάναμε, (ή) αν τελείωνε τις σπουδές του εδώ, το χάναμε και τότε (…). Έτσι κινείτο ο κόσμος τότε.»
Οι κοινότητες «θωρακίζουν» σύμφωνα με τα λόγια της Ειρήνης. Δεν θα μπορούσα να βρω πιο εύστοχο τρόπο, για να αισθητοποιήσω και να συνοψίσω την ψυχοπροστατευτική λειτουργία τους.»
…………………………………………………………………..
Περιγραφή εικόνας: Πορεία αλληλέγγυων, γκέι και τρανς κατά της αστυνομικής καταστολής και της βίας, λίγο μετά τη δολοφονία της τρανς Σόνιας από αγνώστους στη Βάρκιζα, 1982. Κάποια από τα πανό γράφουν συνθήματα όπως: Η ΕΠΙΘΥΜΙΑ ΔΕΝ ΑΣΤΥΝΟΜΕΥΕΤΑΙ -ΑΚΟΕ, ΕΙΡΗΝΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ ΤΡΑΒΕΣΤΙ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΗΝ ΒΙΑ ΤΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ. Ασπρόμαυρη φωτογραφία. Φωτογραφικό Αρχείο Αδελφών Φλώρου, Πηγή: www.lifo.gr