Ευχαριστούμε την Εφημερίδα των Συντακτών και την Αναστασία Λεωνίδου, που ήρθε στο πρώτο μάθημά μας στο Πάντειο, συνομίλησε μαζί μας και με τον καθηγητή Παναγιώτη Κορδούτη και άκουσε τις σκέψεις και τις απορίες των φοιτητών-τριών.
Η γεμάτη αίθουσα και το έντονο ενδιαφέρον τους υπογράμμισαν την αναγκαιότητα του μαθήματος και μας δίνουν ελπίδα για τη δουλειά που ακολουθεί.
Ο τίτλος του άρθρου ίσως δεν είναι εντελώς ακριβής, αφού το μάθημα δεν είναι αμιγώς επικεντρωμένο στη σεξουαλική αγωγή αλλά έχει εξειδίκευση στις λοατκι+ ταυτότητες, τα δικαιώματα και την ψυχική υγεία, πολύ εύστοχα όμως η κα Λεωνίδου κάνει τον παραλληλισμό ανάμεσα στο πρώτο σχετικό ακαδημαϊκό μάθημα προπτυχιακά, σε Τμήμα Ψυχολογίας από τη μία και την απουσία του μαθήματος σεξουαλικής αγωγής στα σχολεία από την άλλη, με ολέθριες συνέπειες.
Ολόκληρο το άρθρο:
Eνα μάθημα που άργησε πολύ. Και που για να μπει χρειάστηκε πολλοί να παλέψουν πολύ. Μπορεί επιστήμονες να προειδοποιούσαν πως η έλλειψη σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης έχει επαναφέρει ασθένειες που είχαν εξαφανιστεί (σύφιλη και γονόρροια) και πως κορίτσια κάτω των 16 ετών έρχονται αντιμέτωπα με ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες, όμως η σεξουαλική αγωγή σε σχολικό επίπεδο δεν έχει επιτευχθεί ακόμα.
Παρ’ όλα αυτά, χθες έγινε ένα σημαντικό βήμα και -όσο κι αν ακούγεται απίστευτο για μια ευρωπαϊκή χώρα το 2019- για πρώτη φορά στην Ελλάδα στο προπτυχιακό πρόγραμμα του τμήματος Ψυχολογίας στο Πάντειο διδάσκεται μάθημα με αντικείμενο τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την ταυτότητα, την έκφραση και τα χαρακτηριστικά φύλου και τις ορθές πρακτικές των ειδικών ψυχικής υγείας σε ΛΟΑΤΚΙ+ ζητήματα. Η «Εφ.Συν.» έπιασε θέση στο φοιτητικό αμφιθέατρο…
Το μάθημα πραγματοποιείται σε συνεργασία με το Orlando LGBT+, τον πρώτο νομικά αναγνωρισμένο επιστημονικό φορέα που ασχολείται εξειδικευμένα με την ψυχική υγεία των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων. Διδάσκουσα είναι η δρ Νάνσυ Παπαθανασίου, κλινική ψυχολόγος, και στη διδασκαλία συμμετέχει επίσης η Ελενα-Ολγα Χρηστίδη, ψυχολόγος και ψυχοθεραπεύτρια, οι οποίες είναι οι επιστημονικά υπεύθυνες του Orlando LGBT+ και εκείνες που σχεδίασαν τόσο το συγκεκριμένο μάθημα για το Πάντειο όσο και το αντίστοιχο μάθημα του προηγούμενου έτους στο Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής.
Ο πρόεδρος του τμήματος και κλινικός ψυχολόγος με ειδίκευση στις διαπροσωπικές σχέσεις, καθηγητής Παναγιώτης Κορδούτης, μας είπε: «Τη δημιουργία του μαθήματος την επέβαλαν οι κοινωνικές ανάγκες. Τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε ανεπίτρεπτα φαινόμενα, όπως αυτοκτονίες παιδιών λόγω εκφοβισμού, διότι δεν συμβάδιζαν με το ετεροκανονικό πρότυπο. Ατομα ανησυχούν για την έκφραση του φύλου τους και δεν λαμβάνουν την κατάλληλη στήριξη, καθώς θα ακούσετε πολλούς ψυχολόγους να διατυπώνουν αντιεπιστημονικές απόψεις που μπορούν να γίνουν επικίνδυνες για τους συνανθρώπους μας. Θεωρήσαμε, λοιπόν, ως τμήμα που εκπαιδεύει μελλοντικούς ψυχολόγους ότι οφείλουμε να αρθρώσουμε επιστημονικό λόγο γύρω από το φύλο και να τους προετοιμάσουμε ώστε να είναι έτοιμοι στην αντιμετώπιση τέτοιων καταστάσεων».
Μέχρι και στα περβάζια των παραθύρων κάθισαν φοιτητές από όλα τα έτη για να παρακολουθήσουν το μάθημα, που το υποδέχτηκαν με ενθουσιασμό και δεν έλειπαν τα χειροκροτήματα. Ο καθένας τους ήρθε να μάθει για τους δικούς του λόγους, είτε προσωπικούς είτε από ενδιαφέρον. «Ηρθα σε αυτό το μάθημα διότι εμπεριέχει έννοιες που είναι ακόμα ταμπού στην κοινωνία μας και ως επιστήμονες πρέπει να έχουμε ανοιχτούς ορίζοντες», λέει μια φοιτήτρια. «Θέλω να μάθω για τη σεξουαλικότητα και την ταυτότητα φύλου, αν τελικά η άποψη πως ένα παιδί μπορεί να γίνει ομοφυλόφιλο επειδή μεγαλώνει με ομοφυλόφιλους γονείς ισχύει ή όχι», συμπληρώνει μια άλλη κοπέλα.
«Το γεγονός πως αυτά τα ζητήματα πρώτη φορά γίνονται αντικείμενο αυτόνομης διδασκαλίας μάς υποχρεώνει όλους να μπούμε σε διάλογο. Το μάθημα πρέπει να παρέχει ασφαλές πλαίσιο για συζήτηση» διευκρινίζει στους φοιτητές η Νάνσυ Παπαθανασίου. Ετσι, δειλά δειλά ξεκίνησε ένας διάλογος μεταξύ των δύο διδασκουσών και των φοιτητών, που εξελίχθηκε γρήγορα σε μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση όπου ο καθένας μπορούσε να εκφράσει με άνεση δικές του παρατηρήσεις και προβληματισμούς.
Στόχοι του μαθήματος είναι η διευκρίνιση ορολογιών γύρω από τη σεξουαλικότητα και το φύλο, η διάχυση όλων των έγκυρων αποπαθολογιοποιητικών επιστημονικών δεδομένων, η προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η επιρροή των διακρίσεων στην ψυχική υγεία των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων αλλά και η ιστορική αναδρομή σε παλιά (αντι)επιστημονικά δεδομένα, γιατί «για να καταλάβουμε πώς φτάσαμε εδώ πρέπει να ξέρουμε τι γινόταν πριν» τονίζει η Ελενα-Ολγα Χρηστίδη. «Το μάθημα είναι πολύ σημαντικό για την ορατότητα της ίδιας της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, η οποία στο κομμάτι της ψυχικής υγείας μέχρι και σήμερα έχει δεχθεί πολλή κακοποίηση και στίγμα. Οταν κάτι ξεκινά από το πανεπιστήμιο, δίνει μήνυμα στους επαγγελματίες ψυχικής υγείας να αναπροσαρμοστούν, να επιμορφωθούν και να βελτιώσουν τις πρακτικές τους, γιατί τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα έχουν αναφαίρετο δικαίωμα στην πρόσβαση σε ασφαλείς υπηρεσίες», συμπληρώνει.
Μπορεί το μάθημα στο τμήμα ψυχολογίας να δείχνει πως είχε μεγάλη απήχηση και να φανερώνει μια κοινωνική πρόοδο, αυτό όμως δεν σημαίνει πως δεν χρειάζεται παραπάνω προσπάθεια. «Στην Ελλάδα στις περισσότερες περιπτώσεις φαίνεται να είμαστε πάντα ένα βήμα πίσω, τα βασικά ελληνικά εγχειρίδια βασίζονται σε κείμενα και δεδομένα που είναι αρκετά παλιότερα και η διάχυση των νέων δεδομένων αργεί σοβαρά. Τα θέματα σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου είναι ακόμα ταμπού στην ελληνική κοινωνία, δεν συζητιούνται και αν συζητιούνται δεν είναι ούτε με επιστημονικά ορθό τρόπο ούτε με σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα. Συχνά συναντάμε να παρουσιάζονται μονόπλευρα, αναχρονιστικά δεδομένα από επαγγελματίες ή να έχει λόγο η Εκκλησία σε επιστημονικές εκδηλώσεις» δηλώνει η Νάνσυ Παπαθανασίου.
Ακόμα και στον ακαδημαϊκό χώρο χρειάστηκε να ξεπεραστούν εμπόδια για να ενταχθεί στο πρόγραμμα σπουδών ένα τέτοιο μάθημα. «Οι φραγμοί που υπήρχαν -και ακόμα υπάρχουν σε πολλά ακαδημαϊκά πλαίσια- σχετίζονται ευθέως με κοινωνικούς και προσωπικούς φραγμούς, απόρροια στερεοτύπων των ίδιων των ειδικών της ψυχικής υγείας. Μεγαλώνουμε σε ένα πλαίσιο με στερεότυπα, τα αφομοιώνουμε. Κάποια στιγμή, ειδικά αν φέρουμε έναν επιστημονικό μανδύα, χρειάζεται αυτά τα στερεότυπα να τα δουλέψουμε, μόνο έτσι θα προσφέρουμε συμπεριληπτικές υπηρεσίες» συμπληρώνει η Ελενα-Ολγα Χρηστίδη.