Για τις επαναλαμβανόμενες προβληματικές δηλώσεις του δικηγόρου κ. Αλέξη Κούγια (με αφορμή την έναρξη της δίκης του Δ. Λιγνάδη).
Κατά την έναρξη της δίκης του Δ. Λιγνάδη, που κατηγορείται για εγκλήματα σεξουαλικής βίας/βιασμούς, ακούσαμε κάποιες από τις τοποθετήσεις του συνηγόρου του, κ. Αλέξη Κούγια, στις οποίες δήλωσε ότι «Είναι η πρώτη δίκη στον κόσμο που θα έχουμε βιασθέντα άντρα. Αφορά ένα παγκόσμιο κίνημα με σκοπό να εμπεδωθεί ένα τρίτο φύλο». Με αφορμή την παραπάνω δήλωση, η οποία μάλιστα έγινε από πρόσωπο εγνωσμένου κύρους και με βαρύνοντα ρόλο στην εν λόγω δίκη (δηλ. τον συνήγορο του κατηγορουμένου) θα θέλαμε, ως επιστημονικός φορέας ψυχικής υγείας που εστιάζει σε ΛΟΑΤΚΙ+ ζητήματα, να αποσαφηνίσουμε τα εξής:
- Οι βιασμοί από άνδρες σε βάρος άλλων ανδρών είναι ένα αδιάσειστο φαινόμενο, το οποίο μάλιστα έχει μελετηθεί ερευνητικά εδώ και δεκαετίες. Με βάση τα ερευνητικά δεδομένα τα εν λόγω σεξουαλικά εγκλήματα (στις χώρες του δυτικού κόσμου) φαίνεται να αποτελούν τουλάχιστον το 5-10% των καταγεγραμμένων εν συνόλω βιασμών, η πλειοψηφία των οποίων σαφώς αφορά γυναίκες θύματα. Παρ’ όλα αυτά, έχει μελετηθεί το προφίλ των ατόμων που κυρίως αμφισβητούν το γεγονός του βιασμού άνδρα από άνδρα και αυτά φαίνεται να είναι συνηθέστερα cis άνδρες μέσης (και άνω) ηλικίας, που συνήθως εκφράζουν ομοφοβικές απόψεις και αναπαράγουν έμφυλα και συχνά προβληματικά στερεότυπα για τις σχέσεις και τους ρόλους ανδρών-γυναικών.
- Παρατηρείται επίσης ότι οι βιασμοί σε βάρος ανδρών καταγγέλλονται και καταγράφονται σε ακόμα μικρότερο βαθμό από ό,τι αυτοί σε βάρος γυναικών. Οι λόγοι για αυτή την μειωμένη καταγραφή σχετίζονται με τα έμφυλα στερεότυπα, την αυξημένη αμφισβήτηση που πολλοί άνδρες αντιμετωπίζουν σε σχετικές καταγγελίες τους, την σύνδεση συναφών καταγγελιών με τον σεξουαλικό προσανατολισμό των θυμάτων (ειδικά για όσες από αυτές αφορούν θύτες που βρίσκονταν σε ενεργές ή ανοιχτές φιλικές/συντροφικές/σεξουαλικές σχέσεις με τα θύματα), κάτι που φοβίζει πολλά θύματα που δεν θέλουν να αποκαλύψουν την ομόφυλη εμπειρία/ταυτότητά τους, το αυξημένο αίσθημα ντροπής και ενοχής που επιφέρει η διασταύρωση των παραπάνω και άλλα.
- Όπως και στην περίπτωση του βιασμού σε βάρος γυναικών, έτσι και σε βάρος των ανδρών, καμία σημασία δεν παίζει η δυνατότητα σωματικής αντίστασης που μπορεί να είχαν τα θύματα, καταρρίπτοντας τον μύθο ότι δεν μπορεί να υπάρξει βιασμός από άνδρα σε άνδρα γιατί το θύμα μπορεί να έχει ίση ή και παραπάνω σωματική δύναμη από τον θύτη. Σε περιπτώσεις σεξουαλικής βίας/κακοποίησης η σωματική δύναμη είναι αποδεδειγμένο ότι τις περισσότερες φορές δεν παίζει κανέναν απολύτως ρόλο, καθώς η βία επιβάλλεται σε ένα καθεστώς ψυχοσυναισθηματικής αδυναμίας/ευαλωτότητας των θυμάτων για οποιονδήποτε λόγο (φόβο, σχέση εξουσίας/διαφορετικής ισχύος με τον θύτη, προηγούμενη σχέση εμπιστοσύνης ή θαυμασμού προς τον θύτη, αιφνίδιο «πάγωμα» υπό την επιρροή του ίδιου του βίαιου γεγονότος και πολλά άλλα).
- Για την αναφορά στην έκφραση περί «τρίτου φύλου» και το παγκόσμιο κίνημα υπεράσπισής του: το ΛΟΑΤΚΙ+ κίνημα αφορά την διεκδίκηση και υπεράσπιση αυτονόητων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τα οποία κάθε δημοκρατικός και ευσυνείδητος πολίτης οφείλει να σέβεται και να υπερασπίζεται. Η εργαλειοποίηση και η υποτίμηση της διεκδίκησης αυτών των δικαιωμάτων επιφέρει κινδύνους και καλλιεργεί περαιτέρω αρνητικό κλίμα για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, τα οποία ήδη αντιμετωπίζουν ένα στιγματιστικό κοινωνικό περιβάλλον, με επιπτώσεις στην υγεία και την ευζωία τους. Ο κ. Κούγιας έχει και στο παρελθόν μιλήσει υποτιμητικά εκφράζοντας ομοφοβικό λόγο και επιχειρήματα, και έχουμε κατά καιρούς εξηγήσει την συλλογικά βλαπτική επίδραση όσων επιχειρημάτων του αναπαράγουν ομοφοβικά και σεξιστικά στερεότυπα.
- Ζητούμε από τις δικαστικές αρχές, μέσα στο πλαίσιο κάθε δικαστικής διαδικασίας που αφορά το λεγόμενο «ελληνικό metoo» και όχι μόνο, να διασφαλίσουν ότι αυτές θα λαμβάνουν χώρα σε ένα κλίμα σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων, των γυναικών και θηλυκοτήτων εν γένει, και φυσικά των θυμάτων. Πόσο μάλλον όταν αυτές συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον του κοινού και των ΜΜΕ και τα μηνύματα που αναπαράγονται μέσω αυτών επηρεάζουν πολλαπλάσια το κοινωνικό σύνολο.
- – Ως επιστημονικός φορέας για την ψυχική υγεία των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων, που μάλιστα συχνά οι συνεργάτες-τιδές μας, επαγγελματίες ψυχοκοινωνικής στήριξης, καλούνται να παρέχουν υπηρεσίες σε άτομα επιζώντα σεξουαλικής βίας/βιασμών, επιφυλασσόμαστε για την ενημέρωση (και πιθανό επίσημο αίτημα εκ μέρους μας) από τους σχετικούς δικηγορικούς συλλόγους ως προς τις πειθαρχικές ή άλλες κυρώσεις που μπορούν να επιβληθούν στα μέλη τους που λειτουργούν με βλαπτικό τρόπο, εκφράζουν επικίνδυνα επιχειρήματα που υποσκάπτουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και παραγνωρίζουν τα επιστημονικά δεδομένα.
…………………….
Ενδεικτική βιβλιογραφία:
Coxell, A. W. & King, M. B. (1996). Male victims of rape and sexual abuse, Sexual and Marital Therapy, 11, 3, pp. 297-308.
Coxell, A. W. & King, M. B (2010). Adult male rape and sexual assault: prevalence, re-victimisation and the tonic immobility response, Sexual and Relationship Therapy, 25, 4, pp. 372-379.
Pearson, J. & Barker, D (2018). Male rape: what we know, don’t know and need to find out—a critical review, Crime Psychology Review, 4, 1, pp.72-94.
Peterson, Z.D., Voller, E.K., Polusny, M.A., & Murdoch, M., (2011). Prevalence and consequences of adult sexual assault of men: review of empirical findings and state of the literature. Clinical Psychology Review, 31, 1, pp. 1-24.
Turchik, J. A., & Edwards, K. M. (2012). Myths about male rape: A literature review. Psychology of Men & Masculinity, 13, 2, pp. 211–226.
Walfield, S. M. (2021). “Men cannot be raped”: Correlates of male rape myth acceptance. Journal of interpersonal violence, 36, 13-14, pp. 6391-6417.